Tôi biết “Lão già mê đọc truyện tình” từ thời Nhã Nam vừa xuất bản lần đầu, tức là cách nay hơn 10 năm. Nhưng tôi không mua, cũng không nghĩ sẽ đọc. Bởi nhan đề bản dịch gây cho tôi ấn tượng rằng đây là một cuốn diễm tình. Mà loại sách đó thì, tôi hạn chế lắm.
Tuy vậy, tình cờ, chị tôi khuyên tôi đọc cuốn này. Chị nói cách tác giả kể chuyện và tả thiên nhiên rất hay và cuốn sách có tình yêu đấy, nhưng lãng mạn sướt mướt thì không. Chủ đề chính của cuốn sách là cách con người đối diện và đối xử với thiên nhiên. Ơ, nếu thế thì đây chính là loại sách dành cho tôi!
Tôi đi tìm bản ebook. Lại một tình cờ, bản dịch tôi tìm được là của một dịch giả khác, với nhan đề “Một ông già đọc tiểu thuyết tình yêu”. Tôi tra cứu nhan đề gốc tiếng Tây Ban Nha: “un viejo que leía novelas de amor”. Thật tuyệt, tôi nghĩ, nhan đề đã được trả lại tính tự sự đơn thuần và trước cách dịch nhan đề rất sát nghĩa của bản dịch này tôi thấy một mối cảm tình, cảm tình lớn hơn hẳn tựa đề đã quen thuộc kia.
Tới khi đọc xong cuốn sách, ngẫm trở lại, tôi nhận ra cách dịch này phù hợp hơn bội phần.
Ở “Một ông già đọc tiểu thuyết tình yêu”, người đọc sẽ gặp Antonio José Bolivar, ông già gầy gò sống nơi ngôi làng nhỏ, bên bờ con sông chảy qua vùng rừng Amazon rậm rạp. Người đọc sẽ theo chân ông từ cái thời ông còn là chàng trai trẻ Antonio, cùng người vợ yêu quý của mình, tới sống ven rừng, khẩn hoang. Người đọc dõi theo cuộc đời thăng trầm của ông, nhìn vào cuộc sống của vợ chồng ông nơi hẻo lánh, vào ngày vợ ông ra đi, ngày ông trở thành một phần của bộ tộc man dại trong lòng rừng, rồi cuối cùng, tới ngày ông ở đó, dưới cơn mưa, đối diện con báo… Người đọc nhìn vào tất cả những cuộc vật lộn và tranh đấu ấy để từ đó nhận ra những gã con người tự cho mình là văn minh thực chất thật ngu muội. Họ nghĩ họ đang chế ngự thiên nhiên nhưng thực ra họ đang đầu độc khoảng trong lành của tự nhiên.
Cuốn sách lột tả lại một thời kỳ thương đau mà con người bắt đầu “phản” lại vòng ôm của thiên nhiên và cho rằng mình có quyền chà đạp lên đó. Cuốn sách là bức tranh sinh động và chân thực về mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người. Một bức tranh thật đẹp mà cũng thật chua xót.
“Antonio chẳng bao giờ nghĩ đến chữ tự do, nhưng ông được hưởng một sự tự do vô tận trong rừng.”
“Ông bị say mê bởi cái không gian mênh mông không ai có quyền sở hữu này.”
“Ông già nằm trên võng chờ giấc ngủ tới trong tiếng ru dữ dội của mưa gió đang bao trùm khắp nơi.”
“Giống như người Shuars nói: ban ngày có con người và rừng. Ban đêm rừng là một con người. Ông thích thú lắng nghe tiếng động cho đến lúc nó tắt hẳn.”
